We worden er al weken voor de aanvang van dit seizoen mee overspoeld: reclamespots van prijsvechtende reisbureaus en vakantie – en VT-specialisten, waarin een overgelukkig jong en mooi bruin stel, of een gezin met jonge kinderen, lachend door de branding van exotische stranden rent, op een sprookjesachtige bergweide picknickt, of langs idyllische plekjes in eigen land fietst.
Het is zomer! Wie doet je wat? In de zomer neem je vaak weken vakantie op, de tenten en sleurhutten worden van stal gehaald, en steeds vernuftiger technisch vormgegeven fietsen komen uit de garage tevoorschijn, ook natuurlijk gestimuleerd door de wereldvermaarde Tour de France. Ach, Gerard Cox zong het al in de zeventiger jaren: “Je hebt er maandenlang naar uitgekeken, die winter die wou maar eerst niet om.”
Tja, je MOET het bijna wel grandioos naar je zin hebben in de zomer, als je je door al deze hoog opgeschroefde geluksbeloften laat leiden. Net als in de lente (zie vorige column) kunnen de verwachtingen van de zomer wel eens te hoog gespannen zijn, waardoor teleurstelling onvermijdelijk lijkt. Natuurlijk zijn er ook slechte zomers, en dat is altijd lastig te verkroppen; als men in juli met een regenjas er op uit moet, kan men daar behoorlijk chagrijnig van worden. Gelukkig zijn er ook een hoop mensen die er dan nog best wat van kunnen maken en bijvoorbeeld musea, restaurants etc. binnenshuis bezoeken. Maar als het tegen de herfst loopt en je hebt nog steeds geen noemenswaardige zomer gehad, ja dan kan je daardoor in een depressieve stemming komen. ’t Is weer voorbij, die slechte zomer.
Maar zelfs al is het weken (of maanden) prachtig weer met een perfecte temperatuur en ben je in een mooie omgeving, dan kunnen mensen toch nog wel somber of gestrest worden. Hoe is dat toch in vredesnaam mogelijk, zal je misschien denken. Als je nou in de winter zit te kniezen, goed, dat is begrijpelijk. Maar in de zomer! Onderzoeken wijzen er echter op, dat deze zomerdepressies kunnen optreden door een contrastwerking. Als je bv. verdrietig bent door verlies van een dierbare of een baan, als je ernstig ziek bent, of als je zelfvertrouwen een deuk heeft opgelopen, dan kunnen al die (al of niet echt) blije mensen op zonovergoten terrassen en palmenstranden wel eens onverdraaglijk zijn, zo scherp is het contrast met je eigen malaise en problemen.
Ook in de historie kan men voorbeelden van zomersomberte zien. Antonio Vivaldi, bekend Italiaans componist die honderden werken heeft gecomponeerd, waaronder “de vier seizoenen”, laat een vrij somber klinkende zomermuziek in mineur horen, in scherp contrast met het vrolijke en kwieke lentestuk. Misschien zijn het de verdroogde, gele velden of de Italiaanse drukkende, verlammende hitte in dit jaargetijde, die Vivaldi tot deze droevige tonen brachten.
En dan is er natuurlijk ook de vakantiestress, een door deskundigen steeds meer erkend verschijnsel. Er zijn psychologen en psychiaters die in vakantiestress gespecialiseerd zijn. Het hele jaar heb je gesappeld, overgewerkt, je bovenmatig ingespannen, die hork van een baas getolereerd. Als je dan met het hele gezin er op uit gaat, vooral naar het buitenland, dan kunnen de verschillen in cultuur, eten, dag –en nachtritme en taal, je parten spelen. Komen daar nog allerlei tegenslagen bij (vlucht geannuleerd, lange files rond Parijs of Lyon, infecties, diarree, om er een paar te noemen) dan kan deze pech net de beruchte druppel vormen die de emmer doet overlopen, en de spanning kan zich ontladen in ziekte, of een knetterende ruzie. Men kan zelfs wat verward raken, gedesoriënteerd of in somberte vervallen. Dit alles is meestal tijdelijk, maar op het moment zelf kan het natuurlijk beangstigend en heel naar zijn. Het is dan ook geen wonder dat zomerstress ook ertoe kan leiden, dat partners uit elkaar willen gaan.
Ga je zelf als ouder niet op vakantie, dan kun je toch enorm in de piepzak zitten, zo getuigen reality – TV programma’s zoals Zon, Zuipen, Ziekenhuis, of Zon, Seks & Ouders in Shock.
Goed, er zit natuurlijk ook een enorm economisch belang in de industriebranche van het (zomer-)toerisme, en ook die van de muziek, zo getuigen elk jaar weer de talloze zomer hits waardoor we elk jaar weer worden overspoeld (sorry, wat wrange woordkeuze; we willen die regen toch niet). En er zijn ook tal van vaak leuke evenementen hier in de zomer die massa’s mensen trekken, zoals Oerol, jazzfestivals, braderieën, te land, ter zee & in de lucht.
Ja zeker, er zijn natuurlijk een massa leuke dingen in de zomer. Laten we dus niet te veel de nadruk leggen op alleen maar de gevaren van dit seizoen, en ervan genieten. Vooral de Nederlandse zomer kan heel aangenaam (niet TE warm) en ook mooi zijn. Zie ook de foto (bijlage), een prachtig kleurenspel van een zonsondergang bij Andijk (met dank aan Shanna Blokker).
Nu zal je natuurlijk willen vragen: hoe kunnen we al die stress en zomersomberte vermijden, en echt genieten?
Goed, hier volgen een paar simpele richtlijnen. Probeer allereerst de stress ruim voordat je op vakantie gaat, tot een minimum te beperken. Op het werk, maar ook thuis. Bespreek met alle gezinsleden de opties, voorkeuren en de te verwachten vakantie- uitdagingen. Kies een haalbaar compromis. Voel goed, wat jij zelf werkelijk wil en waaraan je echt behoefte hebt. Soms is het beter om niet met z’n allen te gaan, maar alleen met degenen die er echt naar verlangen. Later of aan het eind van de trip kun je altijd nog met het hele gezin wat gaan doen. Soms is dat beter. Koester vooral geen overdreven hoge verwachtingen en informeer je over de specifieke culturele en andere kenmerken van het land dat je bezoekt. Programmeer niet te veel activiteiten, vakantie is er vooral om te ontspannen.